Depreme Dayanıklı Yapılar
Türkiye coğrafi konumu nedeniyle her gün birçok depreme maruz kalsa da bazıları büyüklüğü ile afete neden olur. 6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan ve 11 şehrin etkilenmesine neden olan Kahramanmaraş merkezli deprem de bunlardan biridir.
Yaşanan doğal afetin sonucunda bazı binalar tamamen hasar alırken bazılarında çatlak bile oluşmaması, mimari ve mühendisliğin önemini ortaya çıkarmıştır. Deprem ne kadar büyük ölçekli olursa olsun uygun koşullarda tasarlanmış bir bina hasar almadan bu afeti atlatabilir. Bu nedenle depreme dayanıklı yapılar inşa etmenin önemi bir kez daha ortaya çıkmıştır.
Depreme dayanıklı binalar, kaliteli malzemeler ile kat planı ve projeye birebir uygun şekilde inşa edilir. Bu inşa sürecinde mimari proje önemli olsa da, iç mimarinin de bu işteki payı büyüktür.
Bina ne kadar iyi ve doğru şekilde inşa edilse de mekânı genişletmek için kolon kesmek, yanlış bir duvarı yıkmak, fazladan kat ve teras çıkmak tüm binanın sarsıntıda çökmesine neden olabilir. Bu sebeple evlerin içi tasarlanırken profesyonel iç mimarlardan yardım alınmalı, eşyalar sabitlenerek ve doğru şekillerde yerleştirilmelidir. Depreme dayanıklı yapı sadece dışından ibaret değildir. Doğru tasarlanmış bir iç mimari yıkılan binanın içinde olsanız dahi hayat üçgeni sayesinde yaşama tutunmanızı sağlayabilir.
Depreme dayanıklı olarak inşa edilen iç mekan tasarımları mimari kadar önemlidir. İç mimarların depreme karşı önlem olarak evdeki eşyaların konumunu iyi belirlemesi gerekir. Sarsıntı anında düşebilecek eşyaların sabitlenmesi ve cam, ayna gibi tehlikeli materyallerin dikkatli kullanılması gerekir. Özellikle sivri köşeler sarsıntı sırasında düşen kişileri yaralayabilir. Bu nedenle ovalleştirilmiş köşeleri olan mobilyalar tavsiye edilir. İç mekan tasarımında kullanılan asma tavan ve asma katların yüksek güvenlik sağlayan materyaller ve teknikler ile tutturulması da depreme dayanıklılık sağlar.
Depreme Dayanıklı Bina Nasıl Olmalı?
Yaşanan depremler neticesinde binaların sarsıntı dayanıklılığını sadece mimari proje ile sınırlı tutma anlayışının yetersiz olduğu anlaşılmıştır. Hatta bu nedenle bazı üniversiteler ders müfredatına “Depreme Dayanıklı İç Mekanlar” dersi ekleme kararı almıştır.
Sarsıntı sırasında bina yıkılmasa dahi sabitlenmeyen dolap bile can kaybına neden olabilir. 1999 Kocaeli Depremi'nden sonra yapılan araştırmalar sonucu dolgu duvar, tavan, sabitlenmemiş dolap, gardrop, büfe, vitrin, şifonyer, kitaplık gibi iç mimari elemanların tek başına can kaybı ve yaralanmaya neden olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca beyaz eşyalar, hareketli mobilyalar gibi unsurlar da binada yapısal olmayan ve tadilat gerektiren hasarlara neden olur.
Bu nedenle mekan tasarımlarının depreme dayanıklı olmasının iç mimarinin de önemi vardır. Peki depreme dayanıklı evlerin iç mimarisi nasıl olmalıdır?
Depreme dayanıklı iç mekan tasarımlarında düşebilecek asma tavan, süsleme ve mobilyalar iyi bir şekilde sabitlenmelidir.
Asılarak kullanılan mimari elemanlarda yüksek dayanıklılık sunan çelik konstrüksiyon öncelikli olarak tercih edilmelidir.
Strüktür analizi yapılarak duvar ve kolonların taşıyıcılık durumuna uygun olarak raf ve asma dolaplar yerleştirilmelidir.
Yatak yakınlarında kırılıp zarar verebilecek cam ve ayna kullanımından kaçınılmalıdır. Örneğin komidin üzerinde kullanılan lambalar yerine duvara sabitlenen başucu lambaları kullanılmalıdır.
Kişinin depreme koltukta ya da uyurken yakalanması durumunda hayat üçgeni oluşturabileceği dayanıklı mobilyalar kullanılmalıdır. Örneğin metal karyola yerine içi dolu kullanılan bazalar ağırlığa daha fazla dayanır.
Dolap kapaklarının açılarak kullanılması yerine raylı sistem önerilir. Açılan dolap kapakları kilitlenerek sabitlenmelidir.
Gaz ve su sistemlerinde esnek bağlantı elemanları kullanmak olası kaçakları önleyerek daha güvenli hale getirir.
Depreme Dayanıklı Binalar Kaç Katlı Olmalı?
Depreme dayanıklı binaların kat sayısından bağımsız deprem mevzuat ve koşullarına uyun olması çok daha önemlidir.
Kaynakça:
https://www.medyaege.com.tr/depreme-dayanikli-ic-mekanlar-dersi-verilecek-215192h.htm
https://icmimarlarodasi.org.tr/haber_detay/270
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/202885
https://www.arkitera.com/haber/depreme-dayanikli-yapi-tasarimi-uzerine-notlar-1/
https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/sismik-izolator-depremde-binalarin-yikilmasini-nasil-engelliyor
